Waarom ook alweer de DBA?
‘Laten we even teruggaan naar het begin. Want waarom moest er ook alweer een alternatief komen voor de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie)? Een VAR gold als een bewijs van ondernemerschap van de zzp’er. Als een opdrachtgever een zzp’er inhuurde met een VAR, was hij gevrijwaard van loonheffingen. Maar omdat door de crisis het aantal zzp’ers explosief steeg en daarmee de Staat inkomsten misliep in de vorm van loonheffingen, moest er een strengere methode komen om vast te stellen of een zzp’er wel echt zelfstandig is.
Gedeelde verantwoordelijkheid
Met de modelovereenkomsten in de wet DBA wil de regering vooraf meer zekerheid over de arbeidsrelatie. Ook legt ze daarmee een deel van de verantwoordelijkheid bij de opdrachtgever. Maar omdat het risico op naheffingen en boetes nu in zijn geheel bij de opdrachtgever komt te liggen, raakten de grote inhuurders (lees: beursgenoteerde bedrijven) in paniek en besloten maar helemaal geen zzp’ers meer in te huren. Vooral de angst voor hoge kosten bij arbeidsongeschiktheid – van een zelfstandige die een werknemer blijkt – was een deal breaker. Dát kon niet de bedoeling zijn, vonden belangenverenigingen van kleine zelfstandigen. Ze kwamen massaal in opstand en het Meldpunt DBA werd overspoeld met klachten.
Bestrijden schijnzelfstandigheid
Het hete hangijzer in de nieuwe wet is schijnzelfstandigheid. De wet is in het leven geroepen om die te bestrijden. Om vast te stellen of u als zzp’er feitelijk een dienstverband heeft (en dus schijnzelfstandig bent), hanteert de Belastingdienst drie criteria:
- Er bestaat een gezagsverhouding – u werkt onder leiding en toezicht.
- U bent verplicht om de afgesproken werkzaamheden persoonlijk te vervullen (u bent dus niet vervangbaar).
- U ontvangt loon.
Vooral het eerste criterium weegt zwaar bij de toetsing door de Belastingdienst. Als u als zzp’er wilt aantonen dat u niet in loondienst bent, moet u dus een gezagsverhouding uitsluiten.
Verder nadenken
De modelovereenkomst die u gaat sluiten met uw opdrachtgever moet dus duidelijk maken dat u zelf uitmaakt hoe u uw opdracht uitvoert en op welke tijden. In de praktijk is wat u op de werkvloer doet doorslaggevend voor de Belastingdienst: hoe zelfstandiger u werkt, hoe minder er sprake is van een gezagsverhouding. Duidelijk? Nee, niet echt. Daarom gaan Wiebes en consorten nu hard nadenken over de invulling van de criteria ‘vrije vervanging’ en ‘gezagsverhouding’. Tot ze daar uit zijn, gaat de Belastingdienst een ‘coachende rol’ spelen. Dat is Den-Haag-taal voor: ‘desgevraagd gaat de Belastingdienst u vertellen wat u fout doet, maar deelt er nog geen boetes voor uit.’
Wat moet u nu doen?
In dit geval is de kans dat afstel uitstel betekent zeer klein. Daarvoor zijn de belangen voor de overheid (lees: schatkist) te groot. Het uitstel geeft u wel tijd: tijd om te bedenken voor welke opdrachten u wel of niet een modelovereenkomst moet afsluiten. Want een modelovereenkomst is niet verplicht en alleen nodig voor situaties waarin twijfel bestaat over de aard van de arbeidsrelatie. In die gevallen heeft u de tijd om op zoek te gaan naar een modelovereenkomst die past bij uw soort opdrachten. Leg uw opdrachtgever uit dat hij geen risico’s loopt zolang u beiden de werkwijze hanteert, zoals staat beschreven in de modelovereenkomst. En als u eenmaal een overeenkomst heeft met een opdrachtgever, is die 5 jaar geldig (voor dezelfde werkzaamheden, onder dezelfde omstandigheden).
Op zoek naar andere manieren
Weet u nu eigenlijk al zeker dat u een van die ‘evident kwaadwillenden’ bent en dat de relatie die u heeft met uw opdrachtgever feitelijk een arbeidsrelatie is? Ga dan samen op zoek naar een andere manier om uw werkzaamheden voor deze opdrachtgever te kunnen blijven uitvoeren.