Waarom zonnestroom opslaan?
Veel ondernemers hebben de afgelopen tien jaar geïnvesteerd in een zonnestroominstallatie. Op 1 januari 2027 stopt de salderingsregeling. Dat betekent dat de stroom die je met zonnepanelen opwekt en levert aan het elektriciteitsnet, dan niet meer wordt verrekend met de stroom die je afneemt. Je moet zelfs gaan betalen voor stroom die je teruglevert aan het energienet. Om dat te voorkomen, kun je het teveel aan stroom opslaan voor later gebruik. Dat kan in een thuisaccu of in een groter energieopslagsysteem (EOS).
Dag en nacht stroom nodig
‘De salderingsheffing is niet de enige reden waarom steeds meer ondernemers kiezen voor opslag van hun zonnestroom,’ legt Henk-Jan uit. ‘Het kan ook zijn dat het bedrijf op andere tijden stroom nodig heeft dan dat de zon schijnt. In supermarkten hebben koel- en vriescellen bijvoorbeeld dag en nacht stroom nodig. Een bedrijf in de maakindustrie heeft soms dag en nacht machines draaien. En veel bedrijven laden juist ’s nachts hun heftrucks of elektrische vrachtwagens op.’
Piekbelasting verlagen
Het kan ook zijn dat je bedrijf piekmomenten kent in stroombehoefte. Henk-Jan: ‘Veel bedrijven hebben bijvoorbeeld ’s morgens in één keer veel stroom nodig, bij de opstart van alle machines. Je aansluiting moet dan berekend zijn op de hoogste piek in verbruik. Om overbelasting van het energienet (netcongestie) te voorkomen, vragen energieleveranciers extra voor een zware aansluiting. Wanneer je op piekmomenten stroom uit een opslagvoorziening kunt gebruiken, hoef je dus een minder dure aansluiting aan te schaffen. Die piek op een andere manier opvangen, heet peak shaving.’
Welke opslagsystemen zijn er?
‘De meeste bedrijven met een zonnestroominstallatie kiezen voor een EOS van lithium-ionaccu’s,’ weet Henk-Jan. ‘Dat is momenteel nog de goedkoopste en efficiëntste opslagmethode. Helaas kleven daar wel wat nadelen aan. Niet alleen komt er een eind aan de voorraad grondstoffen voor zulke accu’s, ze worden ook nog eens in lagelonenlanden geproduceerd, hebben een beperkte levensduur en zijn brandgevaarlijk. Er wordt daarom veel onderzoek gedaan naar alternatieven. In de praktijk zien we zo af en toe zoutaccu’s. Dat is een veiliger en duurzamer alternatief, alleen kunnen die nu nog geen hoge stroompieken aan en vragen ze veel ruimte.’
Waterstof
De ontwikkeling van waterstof als opslag gaat minder snel dan verwacht. Henk-Jan: ‘Bovendien is er voor de productie via elektrolyse heel veel zuiver water nodig (9 liter voor 1 liter H2) en veel energie (58 kWh/kg H2). Daardoor is de productie nu nog relatief duur.’
Auto-accu als energieopslagsysteem
Vanuit technisch oogpunt is het mogelijk om de accu van elektrische (vracht)auto’s als opslag te gebruiken. Autofabrikanten zijn hier geen voorstander van, omdat hun accu’s daar niet voor ontworpen zijn en het de levensduur van de accu verkort, los van het aantal gereden kilometers. ‘Maar er zitten ook wat praktische haken en ogen aan,’ legt Henk-Jan uit. ‘Wanneer je de accustroom voor andere doeleinden gebruikt, kan de auto niet meer met een volle accu vertrekken. Als je daardoor onderweg moet opladen, ben je alle voordeel weer kwijt.’
Hoe kun je zonnestroom veilig opslaan?
Als je zonnestroom wilt opslaan, moet je daarvoor een opslagsysteem in of bij je bedrijfspand plaatsen. Maar hoe doe je dat op een veilige manier? ‘Hoe groter het opslagsysteem, hoe groter het brandrisico,’ licht Henk-Jan toe. ‘Voor grote opslagsystemen - met een opbrengst vanaf 20 kWh - stellen we als Nationale Nederlanden dan ook enkele preventiemaatregelen verplicht. Voor kleinere systemen geven we preventieadvies.’
Preventie-eisen grotere energieopslagsystemen (vanaf 20 kWh)
Een groot EOS wordt doorgaans geleverd in een of meer stalen containers. ‘Als zo’n EOS om wat voor reden dan ook ontbrandt, is zo’n brand niet meer te blussen. Die kan de brandweer alleen maar laten uitbranden. Bovendien gaat de brand vaak gepaard met explosies, waarbij ook nog eens giftige dampen vrijkomen.’ Verzekeraars stellen daarom de volgende eisen:
Plaats de EOS buiten, op 10 meter van het pand
Zo voorkom je dat de brand overslaat op het pand.
Plaats een betonnen muur tussen de EOS en het pand
Is het buitenterrein niet groot genoeg om de EOS op 10 meter afstand van het pand te plaatsen? Zorg dan voor een betonnen muur. Deze afscheiding moet minstens een meter hoger en breder zijn dan de container.
Plaats een hekwerk rondom de container(s)
Als de container beschadigd raakt door bijvoorbeeld een aanrijding, kan de accu instabiel worden. Daarmee neemt de kans toe dat die spontaan in brand vliegt. Met een hek rondom de EOS voorkom je aanrijdingen en verklein je het risico op diefstal en vandalisme.
Geen plaats buiten?
Soms is er geen buitenruimte bij een bedrijf, bijvoorbeeld als het in de binnenstad is gevestigd. ‘Als je als ondernemer dan toch graag een opslagsysteem wil, zijn er flink wat maatregelen nodig om te voorkomen dat een eventuele brand zich uitbreidt naar de rest van het pand.’
Plaats de EOS dan in een aparte ruimte. Die moet je onder andere voorzien van:
- brandwerende wanden;
- een ventilatievoorziening om brandbare gassen af te voeren en om de luchtdruk bij een gasexplosie af te voeren;
- een rookdetectiesysteem met doormelding naar een particuliere alarmcentrale;
- een wateraansluiting voor de brandweer of sprinklerkoppen aangesloten op de waterleiding (bij EOS vanaf 100 kWh).
Let op: sprinklerkoppen kunnen de brandende accu’s niet blussen, maar wel koelen. Zo wordt de brand tot de komst van de brandweer zoveel mogelijk onderdrukt en zal het zich niet verder uitbreiden.
Lokale eisen
Naast de preventiemaatregelen die de verzekeraar verplicht stelt, stellen lokale overheden ook steeds vaker eisen om de veiligheid van de omgeving zeker te stellen. Henk-Jan: ‘Ze verwijzen vaak naar de PGS 37-1. Dat is een richtlijn voor de veilige opslag van elektriciteit in een EOS. Soms eisen ze dat je voor het bepalen en beheersen van de risico’s gebruikmaakt van de Rekenmethode omgevingsveiligheid lithiumhoudende energiedragers van het RIVM. Om te weten of je een vergunning nodig hebt of dat een melding voldoende is, kun je een vergunningencheck doen bij het Omgevingsloket. Voor vragen over de veiligheidseisen kun je terecht bij de lokale Omgevingsdienst.’
Preventietips kleinere accu’s (tot 20 kWh)
Voor kleinere accu’s zijn er geen maatregelen verplicht. ‘Zowel Nationale Nederlanden als ABN AMRO Verzekeringen willen ondernemend Nederland helpen verduurzamen. Als we mkb’ers verplichten dure preventiemaatregelen te nemen voor hun opslagsysteem, remmen we daarmee de energietransitie juist af. Maar ook een kleinere accu die in brand vliegt, kan een heel bedrijf in de as leggen.’ Daarom geven we je de volgende preventietips mee:
Tip 1: Houd een meter ruimte vrij rondom een kleine EOS
Zo zorg je dat er voldoende ventilatie voor de koeling is en voorkom je dat een beginnende brand zich heel snel uitbreidt. Plaats de accu dan ook niet onder een kapstok, in de meterkast of in een opbergruimte.
Tips 2: Plaats de accu niet in vluchtwegen
Als de accu ontbrandt, moet je personeel nog kunnen vluchten. Onder een trap is dus ook geen geschikte plek.
Tip 3: Plaats een rookmelder boven de accu
Zo ontdek je een brand sneller waardoor je op tijd kunt vluchten.
Tip 4: Laat een plug-and-play-accu plaatsen door een installatiebedrijf
‘Fabrikanten van zogenoemde plug-and-play-accu’s wekken de indruk dat je ze overal kunt plaatsen,’ waarschuwt Henk-Jan. ‘Je doet de stekker erin en klaar. Wat ze er niet bij vertellen, is dat zo’n accu je elektragroep kan overbelasten. Schakel daarom een elektrotechnisch installatiebedrijf in voor de plaatsing van zo’n accu.Kies bij voorkeur voor een installateur met InstallQ-erkenning.’
Lees ook: ´Nieuwe VDMA-norm voor écht brandveilige accukast´
Vraag het je adviseur
Denk je erover een energieopslagsysteem aan te schaffen voor je bedrijf? Overleg dan eerst met je verzekeringsadviseur over de mogelijkheden en eventuele eisen van de verzekeraar, zeker als je een groter opslagsysteem wilt gebruiken. Met de juiste preventiemaatregelen zorg je ervoor dat als er iets misgaat in het energieopslagsysteem en er brand uitbreekt, je bedrijf niet verloren gaat. We helpen je graag om dit te voorkomen.’
Wil je je bedrijf verduurzamen?
Als je nu je bedrijf wilt verduurzamen, is het nog steeds een goed idee om zonnepanelen te laten plaatsen, vindt Henk-Jan. ‘Alleen minder, zodat ze niet méér opbrengen dan je bedrijf nodig heeft. Als je dag en nacht stroom nodig hebt, is een opslagsysteem een goede oplossing om een dure netaansluiting te vermijden. Bovendien help je zo de netcongestie op te lossen. Zorg dan wel dat je de accu veilig plaatst en gebruikt.’
Voor starters